Ryczałt ewidencjonowany: stawki, wytyczne i porady

Przedsiębiorcy wybierają ryczałt ewidencjonowany, ponieważ to jedna z prostszych i łatwiejszych form opodatkowania. Nie oznacza to jednak, że jest dobrym pomysłem dla każdej działalności gospodarczej! Warto więc zapoznać się z najważniejszymi zasadami ryczałtu, a dopiero potem podjąć ostateczną decyzję.

Na czym polega ryczałt ewidencjonowany?

Najważniejsze cechy, które definiują ryczałt ewidencjonowany i odróżniają go od innych form opodatkowania, to:

podstawa opodatkowania, którą jest przychód;
brak możliwości obniżenia podatku o koszty uzyskania przychodu.

Ryczałt może być więc dobrym rozwiązaniem dla przedsiębiorców, którzy nie ponoszą wysokich kosztów w swojej działalności gospodarczej. Ponadto ta forma opodatkowania wyróżnia się relatywnie prostym rozliczeniem, co może być dużą zaletą dla wielu przedsiębiorców.

Ryczałt ewidencjonowany nie pozwala jednak na wspólne rozliczenia małżonków lub jako samotny rodzic. Niemożliwe jest również odliczenie ulgi na dziecko. Wyjątkiem jest natomiast sytuacja, w której ta sama osoba prowadzi działalność (która jest opodatkowana ryczałtem), a także jest zatrudniona na etacie (gdzie czerpie dochody według skali podatkowej). W takiej sytuacji jest możliwe skorzystanie z ulgi na dziecko.

Stawki w ryczałcie: od 2% do 17%

O ile w przypadku podatku liniowego i skali podatkowej stawki opodatkowania są dość stałe, o tyle w ryczałcie zmieniają się w zależności od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej. Wynoszą one kolejno:

17% dla wolnych zawodów
15% dla m.in. usług finansowych i ubezpieczeniowych, innych niż te określone w „wolnych zawodach”
14% dla m.in. usług architektonicznych i inżynierskich
12% dla m.in. usług, dotyczących doradztwa w zakresie sprzętu komputerowego
10% dla m.in. usług w zakresie kupna i sprzedaży nieruchomości na własny rachunek
8,5% (jeśli przychód jest nie większy niż 100 000 zł) i 12,5% (jeśli przychód jest większy od 100 000 zł) dla m.in. wynajmu i dzierżawy samochodów osobowych oraz furgonetek, ale bez kierowcy
8,5% dla m.in. usług, które dotyczą działalności bibliotek, archiwów, muzeów i innych usług w dziedzinie kultury
5,5% dla m.in. robót budowlanych
3% dla m.in. działalności, która jest związana z produkcją zwierzęcą
2% dla działalności, związanej ze sprzedażą własnych produktów roślinnych i zwierzęcych, które są przetworzone w nieprzemysłowy sposób.

Pełna i dokładna lista stawek ryczałtu dla określonych działalności, znajduje się w Ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Kto może skorzystać z ryczałtu?

Z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych mogą skorzystać:

osoby fizyczne, prowadzące działalność gospodarczą
spółki jawne i cywilne,
przedsiębiorstwa w spadku,
rolnicy, którzy osiągają przychód w ramach rolniczego handlu detalicznego.

Aby skorzystać z tej formy opodatkowania, przychody w poprzednim roku podatkowym nie mogą być wyższe niż 2 miliony euro!

Kto nie może skorzystać z ryczałtu?

Z ryczałtu ewidencjonowanego nie mogą skorzystać osoby, które:

osiągają przychody – w całości lub w części – w ramach: prowadzenia aptek, kupna i sprzedaży wartości dewizowych, handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych, a także wytwarzania wyrobów opodatkowanych akcyzą (wyjątkiem jest wytwarzanie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii);
zmieniły profil działalności z prowadzonej samodzielnie na spółkę z małżonkiem albo zmieniły działalność ze spółki z małżonkiem na działalność, która jest prowadzona samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków;
zmieniły działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego małżonka na działalność prowadzoną przez drugiego małżonka;
sprzedają towary lub świadczą usługi wobec obecnego albo byłego pracodawcy, z którym były związane umową o pracę w poprzednim lub obecnym roku podatkowym;

Złamanie którejkolwiek z wymienionych zasad, może prowadzić do utraty prawa do stosowania tej formy opodatkowania. W takim przypadku przedsiębiorca jest zobligowany do płacenia podatku według skali podatkowej. Podstawą opodatkowania staje się wtedy dochód, który został osiągnięty od dnia, w którym utracono prawa do ryczałtu. W rezultacie nie trzeba korygować wcześniejszych rozliczeń.

Ewidencja przychodów w ryczałcie

Uproszczona księgowość w ryczałcie przybiera formę ewidencji przychodów, którą należy prowadzić osobno za każdy rok podatkowy. W 2022 r. prowadzenie ewidencji jest możliwe zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej. Od 2023 r. ulegnie to jednak zmianie, gdyż konieczne będzie korzystanie z dedykowanych programów komputerowych.

Ewidencja przychodów musi zawierać określone informacje. Są to:

daty poszczególnych wpisów,
daty uzyskania przychodu,
kwoty opodatkowania przychodu, który został przypisany do poszczególnych stawek ryczałtu,
numery dowodów księgowych, które stanowią podstawę do wpisu danego przychodu.

Wzór ewidencji przychodów został podany w Rozporządzeniu Ministra Finansów z 17 grudnia 2021 roku.

O czym jeszcze musi pamiętać przedsiębiorca?

Jeśli firma posiada składniki zaliczane do majątku trwałego, przedsiębiorca musi prowadzić ewidencję środków trwałych.
Jeśli firma zatrudnia pracowników, przedsiębiorca musi prowadzić ewidencję zatrudnienia.

Warto wiedzieć, że za prowadzenie ewidencji w sposób, który uniemożliwia określenie rodzaju działalności i tym samym wyznaczenia stawek ryczałtu, grożą sankcje.

Jeżeli masz dodatkowe pytania, zapraszamy do kontaktu z doradcą podatkowym Tomaszem Jaworskim!